'Nieuwerkerk-2' door Wim Kesteloo

In 2018 liet Wim Kesteloo een boek verschijnen over zijn woonplaats Nieuwerkerk. Onlangs verscheen deel 2. Was het eerste deel gewijd aan gebouwen en mensen, in het tweede deel worden heel wat meer onderwerpen belicht. Het is opnieuw het resultaat van vele jaren onderzoek in vooral archieven. Opnieuw heeft Wim met dit boek zijn dorpsgenoten en vele anderen een groot plezier gedaan want weer komen interessante aspecten van de dorpshistorie voor het voetlicht.

De geschiedenis van Nieuwerkerk komt aan bod in een uitvoerig chronologisch overzicht. Van de alleroudste tijden neemt Wim Kesteloo zijn lezers mee naar het middeleeuwse Zeeland en de eerste dijken die rond het eiland Duiveland werden gelegd. Vanaf de dertiende eeuw groeide de bevolking van het dorp dat, ter onderscheiding van Ouwerkerk, de naam Nieuwerkerk kreeg.  In de vorm van een kroniek wisselen grote en kleine gebeurtenissen zich af. Het overzicht loopt tot 1969 en sluit af met de opening van het zwembad in dat jaar. In dit deel van het nieuwe boek zijn de meeste illustraties te vinden.

In het hoofdstuk over het bestuur gaat de aandacht uit naar onder meer de ambachtsheren van de Vierbannen van Duiveland. Samen met Ouwerkerk, Capelle en Botland vormt Nieuwerkerk een heerlijkheid. Van 1566 tot 1725 was de stad Zierikzee eigenaar. Daarvoor en erna waren de ambachtsheren en -vrouwen elders wonende edellieden en patriciërs, die zich lieten vertegenwoordigen door rentmeesters, in de twintigste eeuw Zierikzeese notarissen. Een lijst van de baljuws, burgemeesters, schepenen, wethouders, raadsleden, secretarissen en dijkgraven maken het boek tot een naslagwerk.

Veel aandacht is er voor het kerkelijke leven, te beginnen in de twaalfde eeuw. Bijzonder is dat aan de kerk van Nieuwerkerk vanaf 1499 een kapittel was verbonden. Dat voorrecht hadden slechts twaalf plaatsen in Zeeland. Uitgebreid wordt de geschiedenis van het kerkgebouw, de toren en de pastorie belicht. De lijst van pastoors en predikanten, met veel bijzonderheden, vertellen dat Nieuwerkerk allerminst een saai dorp was.  Ook hier maakt een lijst van ouderlingen en diakenen van de Hervormde gemeente het boek compleet. De kerkelijke afscheidingsbeweging, in Nieuwerkerk begonnen in 1836, komt eveneens aan bod. Net zoals 'Ut Geloafje', de plaatselijke benaming van de Katholiek Apostolische gemeente, gesticht in 1873.

Het onderwijs kreeg een apart hoofdstuk toebedeeld. Zowel de schoolgebouwen als de schoolmeesters vanaf de Reformatie worden beschreven. Een aantal jaren had Nieuwerkerk een landbouwschool, die na de watersnoodramp naar Zierikzee verhuisde. Ook over facetten van het verenigingsleven bevat het boek informatie. Het voormalige kerkgebouw 'Rehoboth', een geschenk van ds. P. van der Linden, kreeg in het dorpsleven een belangrijke plaats. Daar was de bibliotheek gevestigd en het werd voor allerlei doelen gebruikt.

In het hoofdstuk over het transport gaat het over de veerdiensten waarvan de oudste sporen uit de veertiende eeuw dateren. Mooi is de foto van veerschipper Boomsluiter uit Stavenisse, afkomstig uit de collectie van Adri Leijdekkers. Op de achtergrond is de veerboot en de aanlegsteiger bij de hoek van Ouwerkerk te zien. Bijna onmisbaar waren ook de vrachtrijders en later, vanaf 1901, de tram. Verder is er aandacht voor de komst van de elektriciteit, het postkantoor, de telegraaf en vanaf 1909 de telefoon. Ook onmisbaar waren de molens waarover Wim Kesteloo veel onbekende bijzonderheden achterhaalde. Verder komen aan bod de sluizen en het stoomgemaal als de middelen voor de afwatering, het dorpshuis en de boerenleenbank. Voor de dorpsbewoners zal de lijst van bijnamen vele herinneringen oproepen. Als laatste staat de auteur stil bij de vraag of er bij Nieuwerkerk een kasteeltje heeft gestaan.

'Nieuwerkerk- 2' kost 25 euro. Bij verzending komt daar € 6,50 bij. Het kan worden besteld bij de auteur via de mail: wkesteloo@zeelandnet.nl of telefonisch: 0111 641284.

Huib Uil