Afbeelding

Herdenkingen: 1572 en 1672

Column

De in historisch opzicht meest interessante feiten om in 2022 te herdenken, laten zich samenvatten in twee jaartallen: 1572 en 1672. Over beide jaren zullen we nog veel horen. 1572 is het jaar van de val van Brielle en 1672 is het Rampjaar.

Op 1 april 1572 namen de watergeuzen bij verrassing Brielle in. Het betekende een wending in de Opstand tegen de Spaanse koning. Prins Willem van Oranje was de leider van degenen die zich niet konden vinden in de politiek van de koning. De strijd van hem met zijn medestanders verliep slecht. De val van Brielle zorgde voor een wending. Na Brielle kwamen in Zeeland de steden Vlissingen en Veere aan de zijde van de prins. Andere steden volgden. Op 10 augustus werd Zierikzee de derde Zeeuwse stad die voor de prins koos. Ook hier ging dat met geweld. Daarmee was tegelijkertijd Schouwen en Duiveland in prinselijke handen. In Zeeland bleven Middelburg, Goes en Tholen voorlopig trouw aan het Spaanse gezag. Later, in 1575/1576 slaagde het Spaanse gezag erin Zierikzee terug te veroveren na een beleg dat negen maanden duurde. Maar de militaire bezetting duurde kort omdat de ontevreden soldaten vertrokken. Nog in 1576 waren Zierikzee en Schouwen en Duiveland weer aan de zijde van de prins.

Een eeuw later leek het er somber uit te zien. We danken er een bekende zin aan: Het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos. De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, de voorloper van ons koninkrijk, werd van alle zijden aangevallen. In het voorjaar van 1672 verklaarden Engeland, Frankrijk, Munster en Keulen de oorlog aan de Republiek. Het oostelijk deel van ons land werd onder de voet gelopen. Maar ook toen kwam er een wending ten goede. Prins Willem III, de achterkleinzoon van de eerste Willem, werd legeraanvoerder en wist de vijanden terug te slaan. Het waren ook de hoogtijdagen voor de vloot onder leiding van Michiel de Ruyter.

1672 betekende tevens het einde van het eerste stadhouderloze tijdperk. Zeeland was het eerste gewest dat Willem III tot stadhouder uitriep. Het gebeurde na veel ongeregeldheden. Ook in Zierikzee brak op 11 juli een oproer uit. Het stedelijk bestuur ging overstag en een deputatie ging naar de prins om mee te delen dat ook Zierikzee hem erkende als stadhouder en zich onder zijn gezag plaatste. De stad en het eiland werden tijdens de oorlog weliswaar niet rechtstreeks bedreigd maar alles was in staat van paraatheid gebracht en Zierikzeese schutters trokken erop uit naar elders om zo nodig tegen de vijand te vechten.

Van de twee gebeurtenissen zijn die van 1572 het meest bekend geworden. In 1872 en 1922 is dat in Zierikzee uitgebreid herdacht met onder meer optochten, redevoeringen en publicaties. Daarbij was veel aandacht voor de geschiedenis en de rol van Zierikzee hierin. Met 1672 was dat niet het geval. Niettemin verdient ook dat jaar de aandacht. Voor de herdenking van zowel 1572 als 1672 zijn landelijke organisaties opgericht waarbij ook de gemeente Schouwen-Duiveland zich heeft aangesloten. Voor die laatste is dat het Platform Rampjaarherdenking 1672. Het zijn de vestingsteden waarop de aandacht zich richt. Brouwershaven en Zierikzee nemen daarin terecht hun plaats in. 

Voor wat 1572 betreft, wordt de herdenking aangekondigd als de geboorte van Nederland. Hoewel daarop wel wat is af te dingen, markeert die aanduiding hoe belangrijk dat jaar is in onze geschiedenis. Bij de herdenking is het de intentie om vooral stil te staan bij verdraagzaamheid en verbinding in vrijheid en verscheidenheid als kernwaarden, die in die gewichtige gebeurtenis hun oorsprong vinden.

Huib Uil

Meer nieuws