Via Viane door Anton Stig

Daar stonden we, op een kille woensdag, op de dijk bij Viane, met een dummy van het nieuwe boek. Ernesta Verburg rangschikte ons voor de door haar te maken foto. Het was een bijeenkomst van degenen die Anton Stig hadden geholpen bij zijn boek over Viane. Het kreeg als ondertitel: Dijk van een geschiedenis in Zeeland.

Auteur Anton Stig heeft een band met het water als zeevisser en zeiler. Dat bracht deze Hagenees op Schouwen-Duiveland. Via kennissen kwam hij in Viane en daar kreeg hij een klik. Als publicist schreef hij over uiteenlopende onderwerpen. Ze hebben echter het water gemeen. Op de dijk van Viane zag hij het bord dat daar in 2017 werd geplaatst. Die informatie was het startpunt voor een tocht door archieven, kranten en beeldbanken. Het resultaat is een boek over een plaats die nu nog minder dan een gehucht is. Slechts een woning telt het huidige Viane.

Dat Viane een plaats van betekenis was, maakt het boek van Anton duidelijk. Viane vormde lange tijd de belangrijkste verbinding van het vasteland naar ons eiland. Zo liep de postroute via Stavenisse en de veerboot naar Viane waarna de brieven en pakketten via het postkantoor in Zierikzee werden gedistribueerd. En wie zou raden dat het uitgerekend Viane is geweest dat aantrekkingskracht had op schilders. Willem Delsaux, een Belgische zeeschilder, koos Viane uit om er rond 1900 zich te vestigen. Een van de vijftien hoofdstukken is aan hem gewijd.

Anton Stig legde waardevolle contacten om zo meer te weten te komen over het gehucht met zijn tien huizen en tachtig inwoners. De leukste ontdekkingen vormden de twee marsen die C.A. Swenne over Viane componeerde. Dit hoofd van de school in Ouwerkerk was de oprichter en eerste dirigent van het muziekkorps Nieuw Leven. Swenne heeft ook veel betekend voor het muziekleven op Schouwen-Duiveland. Jo Hage en Peter Vijverberg, samen met kleinzoon Kees Swenne, konden Anton Stig aan veel informatie helpen over de 'Sukerpeemars' en 'De Wacht', het motto van Viane. Kees Swenne heeft een aantrekkelijke theorie over het ontstaan. Het trouwe lid van de harmonie Jan Dorst woonde op Viane en speelde in Oosterland mee. Na de oprichting van Nieuw Leven ging hij meeblazen in Ouwerkerk. Maar dat betekende dat hij met zijn zware Es-bas verder moest lopen en zonder fiets was dat geen pretje. Kees vermoedt dat zijn opa Jan Dorst als inspiratie heeft gebruikt voor het componeren van deze 'Hulde aan Viane'. Kees Swenne: 'Hij [grootvader Swenne] hield wel van een geintje'.

Nieuw leven kwam er in Viane vanaf 1950 dankzij de scheepssloperij van Marinus van der Marel. Velen zullen zich de vaak zeer grote schepen herinneren, die hier voor anker werden gelegd om vervolgens te worden gesloopt. De beide zoons van Marinus, Joop en Gerrit, assisteerden hun vader. Het bedrijf floreerde en de drijvende bok die daar vanaf 1957 te zien was, is er een bewijs van. Dat Viane in de zomer talrijke zon- en waterminnaars aantrok, bleek uit de uitdrukking: het Nice van Schouwen-Duiveland. In de winter was er bij Viane ijspret dankzij de bevroren spuiboezem. Deze en nog meer interessante onderwerpen maken dit boek boeiend.

Met nadruk moet nog genoemd worden dat het boek veel fraaie illustraties bevat, voor het merendeel onbekend. Ze zijn onder meer afkomstig uit de collectie van de Werkgroep Oud-Ouwerkerk (Corrie Vijverberg), terwijl ook Jaap Schoof van het Watersnoodmuseum de auteur ter zijde stond.

Anton Stig, Via Viane. Een dijk van een geschiedenis, Pers- en publiciteitsbureau Mediamiek, Den Haag, 2019, 128 pagina's, ISBN 9789081111171, € 24,95. Het is verkrijgbaar in de boekhandel of bij de auteur: info@antonstig.nl

Huib Uil