‘De Rookende Moor’ in Zierikzee

Honderd jaar geleden werd herdacht hoe een eeuw eerder de naam van Labrand was verbonden aan de tabakszaak in de Korte Sint Janstraat in Zierikzee, nu het domein van Elly Kosten en Mirek Jech en hun juwelierszaak. Hoewel de naam ‘De Rookende Moor’ eerst in 1920 opduikt, heeft de winkel waarschijnlijk al eerder die naam gedragen. Een rokende moor siert het pand. Het is een variant van het oorspronkelijke beeld dat zich bevindt in de collectie van het Stadhuismuseum. Tegenwoordig is de naam ‘moor’ controversieel verklaard, maar toch gebruiken we hem zonder enig voorbehoud. Historische namen zijn nu eenmaal niet te veranderen zonder diezelfde historie geweld aan te doen.

Het was Johannes Lagcher, aanvankelijk glazenmaker en schilder, die hier in 1814 een tabakswinkel begon en met succes. Twee jaar later diende hij bij het stadsbestuur het verzoek in om die uit te breiden met een kerverij en snijderij, samen met het plaatsen van een eest of droogoven. Johannes trouwde in 1809 met Alberdina Labrand. Het huwelijksgeluk werd ruw verstoord door het overlijden van Johannes Lagcher in 1819. De weduwe bleef achter met vier kleine dochters. Een hulpje kon ze goed gebruiken. Volgens de familieoverlevering deed op woensdag 22 mei 1822 een halfbroer van Alberdina, de achttienjarige Jan Willem Vorstheuvel Labrand, zijn intrede in de zaak. Hij nam de zaak over en liet zich later bijstaan door zijn zoon Frans Johannes en sindsdien stond de winkel bekend onder de naam: J. La Brand en Zoon. Met weer een Jan Willem deed de derde Vorstheuvel Labrand zijn intrede in de zaak. In 1877 was het naastgelegen pand, Korte Sint Janstraat 9, erbij getrokken. Het was vroeger als smederij in gebruik geweest en werd nu herbestemd als kerverij. Het was het domein van Willem Geluk die in 1868 als knecht in dienst trad; hij was toen veertien jaar oud. Zijn leven lang, hij overleed in 1933, bleef hij de zaak trouw. Die was in 1919 overgenomen door J. Peute. Hij hanteerde als firmanaam: ‘De Rookende Moor’, v/h J. Labrand & Zoon. Elly Kosten bezit een asbak die in 1922 als reclame werd weggegeven ter gelegenheid van honderd jaar tabak van Labrand.

In 1948 werd A.Th. Annaert de volgende tabakshandelaar. Hij en zijn gezin brachten er vele goede jaren door. In 1972 werd A.G.J. van den Eynde de volgende uitbater. Aan het eind van de jaren zeventig werden de bakens verzet. Toon ging ook kruiden, thee en homeopatische middelen verkopen. Voor allerlei kwalen en aandoeningen wist Toon raad. Af en toe dwarrelde er een reclamefolder van hem in de bus. Die folders waren een verhaal apart, want ze waren in briefvorm en begonnen met: ‘Geachte inwoners van Zierikzee’ en eindigden met ‘Steeds tot Uw dienst, A.G.J. v.d. Eynde’. Wie binnenkwam, zag meteen een vraag op papier: ‘Hebt u al gelachen vandaag?’. Toon stopte in 1984 om gezondheidsredenen. Het pand, eigendom van Zeelandia, kwam in 1986 in het bezit van de gemeente Zierikzee. Twee jaar later ging de dringende restauratie van start. Namens gemeentewerken begeleidde Huib Goedegebure de werkzaamheden. Hij deed een ontdekking in de gevel van nummer 9. Daar kwam het jaartal 1618 tevoorschijn. In 1990 kochten Mirek Jech en Elly Kosten het pand om daarin hun juwelierszaak te vestigen.

Al die jaren door, ook nu bij Elly Kosten, is veel hetzelfde gebleven: het fraaie vroeg negentiende-eeuwse interieur, het gleufje in de toonbank om het klinkend geld in een kistje te laten vallen en het rinkelende belletje bij het opendoen van de weleens klemmende deur. Het is een mooie gedachte te weten dat Zierikzee met dit pand een van de oudste interieurs van een tabakswinkel in Nederland bezit.

Huib Uil