Frisse blik

Eens in de vier jaar krijg ik een uitnodiging voor een feestje van de democratie: verkiezingen. Van de stemwijzer van deze gemeente werd ik niet wijzer. Alle partijen in de raad scoorden ongeveer even hoog. Koekoek éénzang. Dit zegt ook iets over de wijzer.

Na de tijdelijke aanwas door overlopers bleef alles zoals het was. Maar als je blijft doen wat je altijd al deed, krijg je steeds hetzelfde resultaat. De vraag is of we dat moeten willen. De nieuwe realiteit is weer de oude. Toch is nu een frisse blik op oude dossiers welkom, want fouten en foutjes kunnen nu worden hersteld, zonder politiek gezichtsverlies. De vorige periode heeft de raad een aantal keren ingegrepen en dat was moeizaam geschipper. Het is stil waar het niet waait. Wat niet helpt, is dat men soms meer op basis van emoties en vooropgezette meningen beslissingen neemt dan op basis van feiten. Zo maak je eerder fouten. Fouten zijn leerzaam. Toch weet iedere campagnestrateeg dat je dan wel kunt leren van je fouten, maar dat het handiger is om te leren van fouten die al gemaakt zijn, bij voorkeur door anderen.

Tijdens de afgelopen raadsperiode is de onafhankelijke rekenkamer gerealiseerd. De naam ‘rekenkamer’ is ietsje misleidend: want analyses van rekenkamers richten zich niet enkel op geld, maar veel meer op de onderliggende organisatie. Het recente rapport over de inkoop door de gemeente van diensten in de ruimste zin bracht een aantal hachelijke zaken aan het licht. Die zaken gaan verder dan miscommunicatie en onvoldoende controle op uitvoering van werken door het college en door raad. Ik schreef daar eerder over. De rekenkamer legde een structureel patroon bloot binnen de ambtelijke organisatie. Daar schort het fundamenteel aan interne controlemechanismen. Zodoende kunnen het college, noch de raad doeltreffend controleren op de uitvoering. Ontkenning van dit euvel baat niet.

De onderhandelingen over een coalitieakkoord zijn daarom een gouden kans om dat fundamenteel aan te pakken. De uitslag van de verkiezing (consolidatie van de macht), de komende uitwerking door de burgemeester van zijn opdracht om de interne bestuurskracht te versterken (de bestuurlijke stem van de burgemeester) en de vervulling van het vacante gemeentesecretariaat bieden een goede kans op een grondige aanpak. Nu is er geen behoefte aan weer een slager die eigen vlees gaat keuren, maar aan een gerenommeerd onderzoeksbureau, dat met onafhankelijke expertise analyseert wat er schort aan een organisatie en hoe dat te verhelpen. Dan kan de nieuwe gemeentesecretaris op basis daarvan meteen aan de slag. Doorlichting van de organisatie stond in geen enkel partijprogramma en past dus simpel in een nieuw coalitieakkoord. Wat de coalitie concreet denkt te gaan realiseren aan eigen wensen blijkt wel na de coalitieonderhandelingen. Dan blijkt ook de inhoudelijke portefeuilleverdeling.

Een frisse blik is een uitdaging voor ieder op weg naar de eindbestemming van fatsoenlijke bestuurlijke ambitie: goed bestuur.