Afbeelding

S.B. Vis (1839-1911)

Column

Hoe komt het dat Simon Vis het mooiste grafmoment heeft op de begraafplaats in Haamstede? Dat was de vraag van twee nieuwe medewerkers van de gemeente die hier aan het werk waren. Het antwoord laat zich raden: hij had geld. Het graf is inderdaad fraai uitgevoerd. De deksteen is, afgezien van een scheur, nog in redelijk goede staat. Op de vier hoeken staan mooi uitgevoerde pilaren, eveneens van natuursteen, die door kettingen aan elkaar zijn verbonden. Het opschrift is goed te lezen: Hier rust Simon Bartel Vis, in leven gemeenteontvanger van Haamstede.

De stamboom van de familie Vis gaat terug tot aan het eind van de zestiende eeuw. Generatie na generatie waren ze in Haamstede werkzaam als chirurgijn. In de tweede helft van de achttiende eeuw veranderde dat en gingen de leden van deze familie verder als landbouwer. Heel wat leden van de familie maakten deel uit van de dorps-, kerk- en armbesturen, een traditie die voortduurde tot in de tweede helft van de twintigste eeuw.

De vader van Simon Bartel was Willem Vis, die naast landbouwer tevens secretaris en ontvanger van de gemeente Haamstede was. Moeder was Elizabeth Krepel. Simon kreeg zijn voornaam van de opa van moederszijde: Simon Krepel. De tweede voornaam Bartel was naar de oudste broer van Elizabeth. Willem Vis bewoonde met zijn gezin een boerderij aan de Meeldijk, die door zijn grootvader was betrokken. Op de plaats ervan staat nu de in 1908 gebouwde boerderij ‘Mon Plaisir’. Het werd door onze Westhoekhistoricus Wim de Vrieze in zijn boek ‘Trugkieke in de historie van de bijzondere duindorpen Burgh & Haamstede’ aangeduid als het meest extravagante en monumentale huis op Schouwen-Duiveland. In 1872 overleed vader Vis waarna Simon de boerderij bleef bewonen met zijn zus, de zes jaar oudere Maria Johanna.

Na het overlijden van zijn vader benoemde de gemeenteraad van Haamstede Simon Vis tot gemeenteontvanger. In tegenstelling tot wat de naam suggereert was de ontvanger ook belast met het doen van alle betalingen en het opstellen van de jaarrekening. Het salaris was niet royaal: tachtig gulden per jaar en werd daarom in 1873 verhoogd tot honderddertig gulden. Voor Simon was het een bijverdienste. Tevens was hij kerkvoogd van de Hervormde gemeente en bestuurslid van de lokale liberale kiesvereniging. Hoewel er sprake van was dat hij zijn vader zou opvolgen als hoofdingeland van het Waterschap Schouwen had Simon daarvoor geen ambitie. Simon Vis werd omschreven als iemand ‘met een helder verstand en die zijn gevoelen steeds flink weet te openbaren.‘

In 1883 kocht hij het voormalige slot Kraaijenstein met elf hectare grond om het na een aantal jaren door te verkopen aan zijn oudere broer Pieter Lieven Vis. In 1890 werden de laatste resten van het kasteel gesloopt en verrees de nu nog bestaande boerderij. Tot zijn overlijden in 1911 bleef Simon Vis aan als gemeenteontvanger. Zijn salaris was inmiddels verhoogd tot driehonderd gulden. Dat was nog steeds een bijverdienste. Simons jaarlijkse inkomsten lagen tussen de duizend en vijftienhonderd gulden, ruim voldoende om de rest van zijn tijd te rentenieren en een wakend oog te houden over zijn boerderij. Het betekende ook dat er voldoende overbleef om na Simons overlijden een fraai graf van te betalen. Simon Bartel Vis overleed op 26 juni 1911 op 72-jarige leeftijd aan darmkanker. Vier dagen later werd hij begraven in het graf dat hij in 1904 had gekocht. Ook zijn oudste zus Maria vond in 1925 haar rustplaats in datzelfde graf. Op verzoek van de familie besloot de gemeenteraad van Haamstede later dat jaar het onderhoud op zich te nemen na een schenking van tweehonderd gulden.

Huib Uil

Meer nieuws