Stoomerette ‘De Toren’, 1972-2021

Karla Feleus stopt met haar Stoomerette ‘De Toren’. Op 1 mei 2021 verliest Zierikzee een winkel die 49 jaar heeft bestaan. Zo doende wordt de halve eeuw net niet vol gemaakt. Onze stad gaat een nuttige winkel en een aangename beheerster missen.

Het begon op zaterdag 5 februari 1972. Die middag zag de Lammermarkt zwart van de kinderen. Pipo de Clown zou samen met zijn Mammaloe naar Zierikzee komen. De Zierikzeesche Nieuwsbode noemde het ‘een compleet gekkenhuis’ want dranghekken en regelende handen waren niet te bekennen. Maar alles ging zonder ongelukken. Vele handen en handjes grepen naar de toegeworpen versnaperingen. Per huifkar arriveerde het duo. Pipo en Mammaloe worstelden zich naar binnen. Pipo trok zijn jas uit en plechtig werd die in de trommel van de machine gestopt. Na een half uur kwam deze er kraakhelder uit. Pipo verklaarde dat zijn jas er nog nooit zo schoon had uitgezien.

De jeugd werd niet vergeten en Pipo deelde menige handtekening uit. Voor papier was gezorgd want Pipo deed dat op folders van de nieuwe stoomette. De echtgenotes van J. Berrevoets en P.J.J. Suyker gingen de nieuwe winkel bevrouwen.

Stomerettes waren een nieuw fenomeen. Ze konden door een ander procedé veel sneller en goedkoper werken dan de bestaande stomerijen. Drie jaar eerder ging in Zeeland Hulst voorop, al snel gevolgd door stomerettes in Oostburg, Axel en Vlissingen. Het bedrijf uit Waddinxveen dat in Zierikzee de apparatuur had geplaatst, had in twee jaar tijd 64 van dergelijke stomerettes laten openen. In Zierikzee was het stoomerette; de twee o’s waren functioneel en bleven gehandhaafd. De zaak kreeg de naam ‘De Toren’, als verwijzing naar onze vertrouwde Dikke Toren, die op een steenworp afstand staat.

Ernaast was de slagerij van J. Berrevoets en Zoon. Die stopte in 1973 om geheel op de stoomerette over te schakelen. In ons land is er nog maar zeer weinig dat niet aan regels en regeltjes gebonden is. In tegenstelling tot de wasserijen en stomerijen leken de stomerettes gevrijwaard, maar al snel veranderde dat. Ook voor stomerettes werden richtlijnen vastgesteld.

Karla Feleus ging in 1977 in de stoomerette aan de slag. Ze deed het allemaal in haar eentje: innemen, bonnetjes uitschrijven, alle kledingstukken apart registreren. Veel kun je de machines laten doen, maar het detacheren is nog steeds handmatig precisiewerk. Detacheren is het verwijderen van vlekken. Dat luistert nauw, elk soort vlek – wijn, inkt, fruit, bloed – heeft zijn eigen middel en de hoeveelheid ervan is belangrijk. 2004 was een belangrijk jaar want toen kreeg Karla een nieuwe machine voor koolwaterstofreiniging. Die is geurloos en daarmee verdween de penetrante geur uit de winkel. Met haar machine kon Karla alles te lijf gaan, van kleren tot gordijnen. Dat met uitzondering van leren kledingstukken die ze uitbesteedde. Ook het persen was een kunst apart. Tot slot ging alles in plastic hoezen wachtend op de klanten die ze kwamen ophalen.

Een winkel staat met degene die achter de toonbank staat. In Karla vond elke klant een behulpzame hand, een meelevend woord, een vriendelijke glimlach en gezelligheid. Het zijn ingrediënten voor succes en dat heeft Karla in al die jaren zeker gehad. Ook al zijn de tijden veranderd, wanneer die eigenschappen ontbreken, wordt het fundament voor dat succes gemist. Nadat haar dure machine het begaf, besloot Karla de winkel te sluiten, ook omdat het werk haar te zwaar wordt. De gevolgen van de corona-epidemie speelden op de achtergrond mee. Het is een wijs besluit, maar de klanten betreuren het. Stoomerette “De Toren’ van Karla Feleus gaat de geschiedenis in. Wat blijft zijn goede herinneringen. Bedankt Karla!

Huib Uil