Afbeelding

'Onderzoek munitiedump eens goed'

Algemeen

De hoeveelheid munitie in de Oosterschelde om minieme afstand van Zierikzee spreekt tot de verbeelding. Meer dan dertig miljoen(!) kilo munitie is er na de oorlog gedumpt. Zo ging dat vroeger. Maar het bewustzijn verandert. Wat doet die munitie met het onderwatermilieu als er corrosie optreedt? En wat als het spontaan tot ontploffing zou komen. Het heeft de aandacht van de overheid, van het ministerie van defensie in het bijzonder. Maar tot echte actie komt het maar niet. Al decennia niet. Maarten Hardon uit Zierikzee heeft decennialang gewerkt in de onderwaterwereld en weet waarover hij het heeft. ,,Laat ze op z’n minst eens echt onderzoeken wat de risico’s zijn. Maar ik ben bang dat de aandacht weer verdwijnt.’’

Hardon woont in Zierikzee en in vogelvlucht enkele honderden meters van de plaats, waar de tonnen munitie zijn gedumpt. In zijn werkzame leven heeft Hardon zijn sporen in de duikwereld verdiend. En weet waarover hij spreekt als het om munitiedump gaat. Zo heeft hij al een grove berekening gedaan, dat het ruimen van de munitie anderhalf tot twee miljard euro gaat kosten. Een astronomisch bedrag.

Drie jaar geleden was Maarten Hardon met zijn zoon in het Russische Tjernobyl, waar in 1986 een explosie plaatsvond in de kerncentrale. Vijftigduizend mensen werden geëvacueerd. ,,Als de explosie daar groter was geweest dan hadden hier in Zierikzee de ramen eruit gevlogen. En neem de vuurwerkramp in Enschede. Iedereen kent de beelden. Daar lag 160.000 kilo opgeslagen, hier dertig miljoen’’. Volgens hem liggen er op heel veel plaatsen in werelds zeeën munitiebergen. Maar Zierikzee is volgens hem wel één van de grote dumpingen van Europa. In een put van veertig meter (er wordt ook over zestig meter gesproken) is het oorlogstuig gedumpt.

De bacteriologische erosie is begonnen. ,,Er zijn recent onderzoeken gedaan naar dumpingen in Duitsland, in de Baltische zee. Daar worden vissen met leverkanker gevonden. Als die omhulsels van de munitie verdwijnen dan komen er allerlei zware metalen vrij. Natuurlijk verdunt het hier wel wat met eb en vloed, maar onderzoek het in ieder geval goed,” zo bepleit Hardon. ,,Dat die metalen vrij komen is een feit.’’

Niemand lijkt zich erg veel zorgen te maken. Vanuit het Nationale Park Oosterschelde is onlangs nog eens om een goed onderzoek gevraagd. En de Explosieven Opruimings Dienst (EOD) van de marine heeft onlangs wat munitie naar boven gehaald om het te onderzoeken. Eind dit jaar komen de resultaten naar buiten. Althans dat is de verwachting.

Het probleem volgens Hardon is dat het onduidelijk is wie probleemeigenaar is. Je zou het ministerie van defensie kunnen noemen als opdrachtgever van de stort. ,,Maar ik zie ook een taak voor de lokale overheid om het op de agenda te houden. Ik hoor te weinig.’’ De VVD heeft in 2018 nog vragen gesteld. VVD-raadslid Margo Lemsom wilde weten of er explosiegevaar is en wat de eventuele gevolgen voor het onderwaterleven zijn. Hardon: ,,Ik vind de vissers ook erg stil. Misschien willen ze geen publiciteit, maar wat gebeurt er als mosselen worden aangetast.” De mosselsector was enkele jaren geleden als de dood voor een alg in Ouwerkerk. Als die schade zou aanrichten, zou de handel instorten. Zeker grote afnemers als de Belgen moeten niets van gif hebben.

Vorig jaar stond het onderwerp op de agenda; politiek en ambtenaren spraken er met elkaar over. Daarover circuleert de volgende ambtelijke tekst: ,,Het is al weer ruim een jaar geleden dat wij bij elkaar waren om te spreken over het munitiedepot in de Oosterschelde bij Zierikzee. Tijdens de bijeenkomst bleek enige onduidelijkheid over de precieze grenzen van het depot. We concludeerden, op basis van het gepresenteerde onderzoek, dat er geen sprake is van explosiegevaar. Ook onderzoek naar de waterkwaliteit en eventuele schade aan flora en fauna kwam aan bod. Hieruit bleek dat de invloed van het vrijkomen van munitie gerelateerde stoffen op de waterkwaliteit en de flora en fauna in de Oosterschelde minimaal en ruim binnen de wettelijke normen blijkt te zijn. Aangezien het nemen van grondmonsters en het beoordelen van de mate van corrosie voor het laatst in 2000 is uitgevoerd is besloten deze onderzoeken dit jaar te herhalen.’’ 

De volgende afspraken werden gemaakt. De grenzen van het depot zouden opnieuw in kaart gebracht worden. Ook wordt er gekeken naar de kans dat munitie uit het onderwaterdepot op het strand kan aanspoelen. Zowel het afdekken van de munitie als het ruimen ervan moeten nader onderzocht worden en met bodem en watermonsters wordt de kans op verontreiniging onderzocht. Het door TNO in 2000 uitgevoerde corossieonderzoek wordt herhaald. Margot Lemsom (VVD) zegt nu de vinger aan de pols te blijven houden. ,,Ik denk dat defensie er in eerste instantie voor verantwoordelijk is. Wij kunnen dat niet als gemeente. Maar het is wel zo dat we als lokale overheid een informatieplicht naar onze burgers hebben. Zonder paniek te willen zaaien natuurlijk. Maar dertig miljoen kilo is wel veel, he?.’’

Hardon: ,,Het allerbelangrijkste is dat er goed onderzoek gedaan wordt. Misschien is de conclusie wel dat het ruimen te veel risico’s kent. Misschien is afdekken beter. Er zijn nu te veel vragen onbeantwoord en dat is niet goed.’’ Hardon kan tal van voorbeelden noemen waar munitie succesvol geruimd is. Het is vaak een kwestie van de bereidheid en het onder ogen willen zien van de gevaren. Op de foto Maarten Hardon.

Meer nieuws