Cristóbal de Mondragón

Deze biografie over Cristóbal de Mondragón is een waardevolle aanwinst want veel wat over hem omsluierd was, is dankzij gedegen bronnenonderzoek van Raymond Fagel, als historicus verbonden aan de Universiteit Leiden, opgehelderd. De publicatie bevat bijzonder fraaie illustraties. Het Stadhuismuseum heeft het als een uitdaging gezien deze tot dusverre ongrijpbare Spanjaard tastbaar te maken door een expositie waarop onder meer het harnas en het portret van Mondragón te zien zijn, bruiklenen uit Spanje en Wenen. Dat heeft heel wat moeite en energie gekost met een fraai resultaat.

Menigeen zal het zich hebben afgevraagd: hoe is het mogelijk dat je de naam van degene die je stad heeft ingenomen geeft aan een prominent hotel-restaurant.

Zierikzee had maandenlang geprobeerd de Spaanse bevelhebber Cristóbal de Mondragón te weerstaan. Raymond Fagel geeft het antwoord in een boek dat tegelijkertijd is verschenen met de nieuwe expositie in het Stadhuismuseum in Zierikzee.

Een van de vraagtekens over Mondragón betrof diens geboortejaar. Fagel stelt dat op 1514. 81 jaar lang was Cristobáls leven verweven met het krijgsgeweld en zijn trouw aan de Spaanse koning Filips II en diens vader Karel V. Die activiteiten brachten hem in de Nederlanden waar hij de langste tijd van zijn leven doorbracht. In het leven van deze militair wisselen avontuur, dadendrang, gevaar en moed zich op een bijna adembenemende wijze af. Moet Raymond Fagel het verhaal van de dappere Cristóbal die in 1547 tijdens de veldslag bij Mühlberg de Elbe overzwom naar het rijk der fabelen verwijzen, onze held kan toch weer op het schild worden gehesen vanwege het feit dat hij tien jaar later ontsnapte door uit een toren van de Bastille, de beroemde Parijse gevangenis, te springen. Zelf was Cristóbal, zoals een echte held betaamt, er bescheiden over.

Een van de hoofdstukken in de biografie is gewijd aan het beleg van Zierikzee. Raymond Fagel presenteert Mondragón als een Mozes dankzij zijn spectaculaire tochten door het water om zo doende de geuzen, die oppermachtig waren met hun schepen, te ontlopen. Maar anders dan bij Mozes en de kinderen Israëls voelden ze niet de adem van hun belagers in de nek. Kroniekschrijvers verhalen dat Mondragón eind september 1575 zelf ook een deel van zijn kleren uitdeed en met zijn manschappen door het water waadde vanaf de schorren van het verdronken Sint Philipsland naar Duiveland.

Mondragón en zijn troepen wisten alle verzet op Duiveland en Schouwen te breken, maar Zierikzee verdedigde zich tot het uiterste. Doordat Schouwen onder water werd gezet, konden de Spaanse troepen de stad niet van dichtbij beschieten en restte niets anders dan Zierikzee van de buitenwereld af te sluiten en uit te hongeren. De pogingen van prins Willem van Oranje om de stad te ontzetten ten spijt, was die tactiek uiteindelijk succesvol. Dankzij de uitvoerige brieven van Mondragón aan zijn lastgevers zijn veel details over het beleg bekend. Uit een in het boek opgenomen brief zien we dat de Spaanse bevelhebber zijn brieven liet schrijven en aan het eind er zelf een zin aan toevoegde. Zo doende kunnen we beamen dat hij er inderdaad verstandig aan deed zijn klerk hiervoor in te schakelen want zijn eigen handschrift geeft heel wat meer problemen om te lezen. Met vreugde kon Mondragón aan het gezag in Brussel meedelen dat Zierikzee op 2 juli 1576 weer onder gezag van zijne majesteit was gebracht. Het zou slechts voor korte tijd zijn.

Raymond Fagel, Cristóbal de Mondragón (1514-1596). De goede Spanjaard uit de Opstand, Stadhuismuseum Zierikzee, ISBN 978-94-92583-10-9, € 17,99. Verkrijgbaar bij het Stadhuismuseum. De expositie is tot en met 22 november te bezichtigen. Reserveren via de website www.stadhuismuseum.nl aanbevolen.