Geestdrift: De meeste mensen deugen

Vorige week is de wereld verblijd met de verschijning van een nieuw boek: 'De meeste mensen deugen'. Al het zoveelste van de 31 jarige Rutger Bregman, onderzoeksjournalist bij 'De Correspondent'. Hij was te gast op 4 september bij DWDD bij de enthousiaste Matthijs van Nieuwkerk. In het weekend verschenen grote artikelen van en over hem in het Nederlands Dagblad en in de 'Letter en Geest' bijlage van Trouw. Veel aandacht voor een jonge belofte en heldere denker.

Ik ken hem persoonlijk. Hij is geboren in de pastorie waar ik nu woon. Hij is de zoon van mijn voorganger Kees Bregman. Een paar jaar geleden stond hij opeens bij ons in de keuken, om zijn oude nestgeur op te snuiven. Hij heeft dit boek opgedragen aan zijn ouders, die hem het vertrouwen in het leven geschonken hebben, zoals hij belijdt. Dat ontroert mij en herken ik als hoopvol teken van een nieuwe generatie. Hoewel hij zichzelf niet meer ziet als een gelovige, ondanks zijn positieve opvoeding, zie ik hem toch als een voorbeeld gelovige. Niet zozeer door zijn kerkelijke betrokkenheid, maar door zijn hoopvolle kijk op de mens en het leven. Rutger zweert de oude dogmatiek van de Catechismus af, dat de mens geneigd is tot alle kwaad. Of het cynisch mensbeeld van de filosoof Thomas Hobbes, die verdedigt dat de samenleving gebouwd is op het wantrouwen van de mens. Waardoor de machtigen der aarde, de managers, de controleurs, de bewakers hun dwingende gang kunnen gaan. Vaak versterkt door de sensatiezucht van de nieuwsmedia. Toen Rutger na nauwkeurig en langdurig wetenschappelijk onderzoek ontdekte dat het negatieve mensbeeld mede gebaseerd was op uiterst discutabele psychologische experimenten met mensen in het verleden, ging bij hem de wissel om. Op het spoor naar een andere samenleving, gebaseerd op wederzijds vertrouwen van mensen. Desnoods met een placebo-effect: wat we willen geloven kunnen we worden. In plaats van een nocebo-effect: als we geloven dat de meeste mensen niet deugen, gaan we elkaar zo behandelen. Het kwaad is soms sterker, zegt Rutger, maar het goede is met meer. De mens heeft een goed en slecht been en het gaat om de training van het goede been. Dan is een radicaal nieuwe samenleving mogelijk, gebaseerd op vertrouwen. Of zoals Jezus al zegt in zijn afscheidsrede volgens Johannes 14,12 :"Wie op mij vertrouwt zal hetzelfde doen als ik en zelfs meer dan dat.."

Piter Goodijk, vrijdag 13 september 2019