Ontsnapte pelikaan bij Renesse voor het laatst gefotografeerd

Ellen de Lange uit Zoetermeer zag de uit Artis gevluchte vogel in plasje op Schouwen-Duiveland

De pelikaan die enkele dagen heeft doorgebracht op Schouwen-Duiveland en was ontsnapt uit de Amsterdamse dierentuin Artis, is nog steeds niet teruggevonden. De vogel, die nu al twee maanden op de vlucht is, is vermoedelijk naar België of Duitsland gevlogen. ,,Maar wij hebben de moed niet opgegeven”, meldt voorlichter Bart Kret van Artis. ,,We zullen ons honderd procent inzetten om de pelikaan terug naar Artis te brengen.” De pelikaan is gedurende zeker twee dagen door verschillende, opgewonden vogelaars gesignaleerd in de buurt van de Oosterscheldekering, maar bivakkeerde ook een dag in Renesse, in een plasje bij de Lagezoom en Stoofweg. Daar liet hij zich op z’n gemak fotograferen door Ellen de Lange uit Zoetermeer, die volkomen toevallig in deze badplaats was beland.

Sprakeloos keek De Lange door haar telelens naar de zelfverzekerde pelikaan, om vervolgens met grote glimlach naar huis te gaan. ,,Want het is een behoorlijk raar gezicht om zo’n vogel in het wild tegen te komen.” Eén van haar exclusieve foto’s stond ze af aan Wereldregio.

De zogenoemde roze pelikaan (Penecalus onocrotalus) komt normaal voor in Zuid-Oost Europa, Rusland, het grootste deel van Afrika en West-en Centraal Azië (tot in Mongolië en Noord-India). In Nederland leeft het dier in gevangenschap. Begin augustus verruilde een jonge pelikaan zijn stek in Artis voor het vrije leven. Sinds is hij ongrijpbaar. De pelikaan was niet meteen spoorloos. Vogelaars tipten elkaar via de site waarnemingen.nl over steeds nieuwe vindplaatsen, soms vergezeld van schichtig genomen, grofkorrelige foto’s. Het bleek dat de pelikaan grote afstanden aflegde. Binnen twee weken had hij er al een rondje Nederland opzitten. Hij werd eerst nog gespot bij het Centraal Station in Amsterdam, even later trok hij via het IJmeer naar het Drentse Diependal, en via Assen, Medemblik en Katwijk naar Zeeland.

Zijn verzorger Jaap Versloot verbaasde zich over de energie van het “broekie”, vertelde hij tegen Het Parool. In 2005 verliet ook een pelikaan Artis, en die kreeg de bijnaam ‘Snelle Pelle’ omdat hij een flinke reis maakte: via de Oostvaardersplassen naar Friesland. Maar de nieuwe vluchteling had in kortere tijd al veel meer kilometers bedwongen. ,,Deze heeft turbo.”

Medewerkers van Artis konden via de waarnemingensite de pelikaan op zijn tour volgen. ,,Samen met onze dierverzorging”, zegt Bart Kret, ,,konden we steeds weer visueel [dankzij foto’s, red.] vaststellen dat het om de Artispelikaan ging.” Zijn kenmerken zijn vrij eenvoudig: een herkenbare keelzak onder z’n snavel, en zijn kleed is juist niet roze, maar grijsbruin – kleuren die horen bij een juveniel, een jonkie. Terugbrengen lukte intussen almaar niet. Kret: ,,Onze verzorgers zijn enkele keren op locatie geweest om het dier te bekijken.” Bij die gelegenheid probeerden ze de pelikaan te vangen, maar dat was tevergeefs. In Medemblik bijvoorbeeld hoopten de verzorgers de pelikaan via het riet te kunnen besluipen, bovendien hadden zijn nog wel mis meegenomen. Maar ter plekke bleek de vogel “mooi pleitos”, aldus Versloot. De pelikaan is volgens Kret “in zeer goede conditie” en is blijkbaar in staat zichzelf te voorzien van vis.

Later in augustus dook de roze pelikaan plotseling op bij de Oosterscheldekering. Vogelaars alarmeerden elkaar nerveus via de site en Ellen de Lange besloot naar aanleiding van zo’n alert samen met haar echtgenoot Rob de ,,lange tocht naar Neeltje Jans te maken”. Ellen (44) is door een beknelde zenuw niet in staat te werken en veroordeeld tot een scootmobiel. Nadat zij in de ban van vogels was geraakt, door hun aanwezigheid in een parkje vlakbij haar woning in Zoetermeer, spaarde ze voor een professionele camera, om bijzondere vogels ook te kunnen registreren.

Er waren die dag meerdere mensen die bij de Oosterscheldekering naar de pelikaan zochten en allemaal raakten ze teleurgesteld: het dier liet zich niet zien. Ook Ellen en haar man hadden ,,na veel zoeken de moed opgegeven” en besloten naar huis te gaan. Maar toen was er dat toeval. In weilanden zoekend naar een ándere vogel, de kleine zilverreiger, miste het echtpaar op Schouwen-Duiveland de afslag naar Rotterdam en reed rechtdoor, op Renesse aan. Vlakbij de Stoofweg zagen Ellen en Rob hun fout in en wilden omkeren. ,,Maar in onze oogboeken zagen wij iets raars en groots in een plasje zitten.” Ze reden langzamer en keken nog eens, zorgvuldiger. Het was de ontsnapte pelikaan. In plaats van bij Neeltje Jans dobberde hij ontspannen bij Renesse. Ellen: ,,Ik maakte gauw een paar foto’s. Helaas was er tegenlicht. We besloten om om te keren en te kijken of wij aan de andere kant van het plasje konden komen. Dat kon. De pelikaan liet zich mooi van alle kanten fotograferen, maar hij hield mij wel goed in de gaten.” Voldaan en blij reisde Ellen de Lange terug naar Zoetermeer.

Achteraf zijn haar Schouwse foto’s de laatste gebleken die in Nederland van de pelikaan zijn gemaakt. De vogel is volgens voorlichter Kret nog gezien bij Maastricht en is sindsdien letterlijk spoorloos. Niemand weet waar het dier nu precies is; niemand meldt nog een waarneming van hem. Zekerheidshalve heeft Artis de dierentuinen in Duitsland en België maar geïnformeerd, aangezien het mogelijk is dat de vogel naar die landen is gevlogen.