Lozingsverbod drijft bootbezitters naar afvalstations in jachthavens

Zwemmers in Grevelingen en Oosterschelde weten vaak niet dat zij grote hoeveelheden ‘poepbacteriën’ binnen krijgen

Alle eigenaren van pleziervaartuigen mogen vanaf 1 januari 2009 op de Grevelingen en in de Oosterschelde geen toiletwater meer overboord pompen. Dit lozingsverbod, vooral bedoeld om zwemmers en surfers te vrijwaren van bacteriologisch verontreinigd oppervlaktewater, geldt voor heel Nederland. Maar in Zeeland wordt de komende tijd een aparte campagne gevoerd, omdat deze provincie een veelzijdig waterleven kent, dat jaarlijks tienduizenden toeristen uit binnen- en buitenland trekt.

Jachthaven met meer dan vijftig ligplaatsen voor kajuitboten worden als gevolg van het lozingsverbod verplicht om een uitpompstation te hebben, waar bootbezitters hun opgevangen toiletwater kunnen afgeven. Op Schouwen-Duiveland zijn al zeven van zulke vuilwaterinnamestations, in heel Zeeland achtentwintig. Het Regioteam Zuiver Zeeuws Water heeft inmiddels een folder laten maken, waarin het verbod uitvoerig wordt toegelicht.

Het oppervlaktewater is de laatste decennia schoner geworden. De grootste ongezuiverde lozingen van industrie en steden zijn verleden tijd. Maar het recreatiewater wordt nog onverminderd vervuild, doordat watersporters hun urine en fecaliën direct overboord pompen. En recreanten gaan daar nog in zwemmen ook. Jaarlijks, zo is becijferd, worden ongeveer daar honderdduizend mensen ziek van. Ze lopen een maagdarminfectie op, en ook treden aandoeningen aan de luchtwegen en de gehoorgangen op. Vooral kinderen zijn kwetsbaar, omdat zij veel water binnen krijgen. Veel zwemmers weten niet dat hun gezondheidsklachten worden veroorzaakt door de zogenoemde poepbacteriën waarin ze ronddartelen. Ze denken een verfrissend duik te kunnen nemen en wijten de maagpijn aan het barbecuen, verkeerd voedsel of een griepje. Maar Nederland telt 150.000 pleziervaartuigen met een vast toilet aan boord, waarvan het overgrote deel rechtstreeks loost op het oppervlaktewater. Deze massale vervuiling, met bacteriën die dagenlang overleven, klemt des te meer in Zeeland. In dit deltagebied voert de rivier de Schelde al bovenstrooms talrijke voedingsstoffen (eutroof) aan; daarnaast zorgen landbouw, waterzuiveringen en de recreatievaart voor extra lozingen van voedingsstoffen. En uitgerekend deze provincie, die 300 km kustlijn heeft, trekt grote stromen waterminnende recreanten, die er willen zwemmen, zeilen, surfen, kanoën en duiken, en dan bovenal schoon water hopen aan te treffen. [banner]

Maar overal in het recreawater is er kans dat zij in aanraking komen met ziekteverwekkende bacteriën, omdat er op een jacht zojuist een toilet is doorgetrokken. De onsmakelijke vervuiling, zo is gebleken uit onderzoek, komt vooral voor bij aanleg- en ankerplaatsen: plekken waar groepjes pleziervaartuigen voor anker liggen, zoals bij een eilandje in een meer, of langs de wal van een kanaal. Juist op die locaties wordt druk gevaren, gesurft, geroeid en gezwommen. Bij metingen wordt de Europese norm voor veilig zwemwater juist daar steeds ruimschoots overschreden. De overmaat aan voedingsstoffen in het Zeeuwse oppervlaktewater brengt meer teweeg dan jeuk, oorpijn en buikpijn: de groei van giftige blauwalgen wordt erdoor gestimuleerd. Een groene, stinkende drijflaag kan ontstaan, vooral bij hogere temperaturen met veel licht in het stilstaande water. Doorgaans wordt dan meteen een zwemverbod ingesteld, want zwemmers kunnen tal van klachten krijgen als zij via de huid en de ogen, of door inslikken, in contact komen met blauwalgen: huiduitslag, maag- en darmproblemen.

Van 1 januari wordt het lozingsverbod van kracht. Jachthavens die meer dan vijftig kajuitboten herbergen, moeten dan verplicht een uitpompstation hebben. In zeven jachthavens op Schouwen-Duiveland is er al een, soms al jaren. Volgens een overzicht van het Regioteam Zuiver Zeeuws Water, een samenwerkingsverband met eigen website (www.zuiverzeeuwswater.nl), kan toiletwater overgepompt worden bij de watersportvereniging Burghsluis, in Zierikzee bij de gemeentelijke haven, bij de watersportvereniging Bru en in de jachthaven Bruinisse, in de jachthaven Brouwershaven, bij watersportvereniging Den Osse en bij de watersportvereniging Scharendijke. Port Zélande, halverwege de Brouwersdam, beschikt ook over een vuilinnamestation. De plezierbootbezitters hebben vanaf 2009 de keuze: het wordt ze voortaan verboden om toiletwater in recreatiewater te kieperen, maar het wordt niet verplicht om een vuilwateropvangsysteem in te bouwen. Zij kunnen ook gewoon gebruik maken van de toiletvoorzieningen op de wal. Maar kiezen zij er toch voor om hun rioolwater aan boord op te vangen, dan biedt de folder van Zuiver Zeeuws Water een handvol praktische aanbevelingen over toiletten in diverse soorten en maten.

Afhankelijk van budget, comfort en ruimte aan boord is er keuze uit bijvoorbeeld een vacuüm toilet, een mobiel toilet (in twee uitvoeringen beschikbaar: als chemisch en als droog ecotoilet), het toilet met de handpomp (als er geen elektriciteit aan boord is) en het elektrisch toilet (meestal met vermaler). De vuilwatertanks van de toiletten kunnen in de jachthavens worden leeggepompt. De watersporters mogen hun ‘grijze’ afvalwater, uit gootsteen, wasbak of douche, wel blijven lozen. Dit water is minder vervuilend en veroorzaakt geen bacteriologische besmetting. Maar het wordt niet uitgesloten dat het verbod in de toekomst ook gaat gelden voor nieuwe schepen.

Het komende lozingsverbod geldt voor pleziervaartuigen met een lengte van 2,5 tot 24 meter, die niet ouder zijn dan 1950, zo vermelden de folders die Zuiver Zeeuws Water en landelijke organisaties als ANWB, Hiswa, het Watersportverbond en de ministeries van Vrom en V&W de komende maanden royaal gaan verspreiden. Historische schepen zijn vrijgesteld. Maar op den duur zal het lozingsverbod ook andere vaartuigen treffen, kondigen de folders streng aan, met name schepen die bedrijfsmatig worden gebruikt, zoals de chartervaart, bruine vloot, rondvaart- en partyboten.