Geheimzinnige Q-koorts nog niet op Schouwen-Duiveland

Dierenartsen bedacht op ziekteverschijnselen bij zowel dieren als veehouders. Schouwen-Duiveland is tot nog toe gevrijwaard gebleven van de raadselachtige Q-koorts, die snel oprukt in Nederland.

,,Er is nog geen bevestigd geval”, meldt Ingeborg Buitink van de Dierenartsenpraktijk Schouwen-Duiveland in Zierikzee. Maar zij en haar collega’s houden wel rekening met Q-koorts, een infectieziekte die vooral door schapen en geiten op mensen kan worden overgedragen. ,,In ons achterhoofd denken we er aan; we zijn er op bedacht.”

Het ministerie van Landbouw heeft inmiddels een meldplicht ingesteld voor bedrijven die een verhoogde kans geven op verspreiding van Q-koorts. Dat zijn vooral melkgeiten- en melkschapenhouders waar opvallend veel abortussen plaatsvinden. Bij bedrijven waar Q-koorts is vastgesteld, is het gedurende negentig dagen bovendien verboden mest uit de stal te verwijderen en geldt er een bezoekersverbod.Q-koorts kwam tot 2007 slechts af en toe voor in Nederland. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) waren er jaarlijks hooguit zo’n vijftien meldingen. Vorig jaar explodeerde de ziekte ineens, door een uitbraak in Noord-Brabant met 170 gevallen. De opmars zet dit jaar in hoog tempo door: tot deze week er zijn al bijna 350 meldingen gedaan. Buitink beseft de ernst van de vreemde ziekte, maar waarschuwt voor onnodige onrust. ,,Wij willen de mensen niet bang maken of veehouders in een kwaad daglicht stellen.” Dat de ziekte raadselachtig is, blijkt uit de naam: de Q staat voor ‘query’, wat vraag of vraagteken betekent. De verwekker van de koorts was lange tijd onbekend. Mensen kunnen elkaar onderling niet besmetten, maar de ziekte kan wel door dieren op mensen worden overgedragen. Hoewel geiten en schapen worden beschouwd als de belangrijkste besmettingsbron, wijst dierenarts Ingeborg Buitink erop dat ook koeien de ziekte kunnen oplopen; feitelijk alle herkauwers. Honden, katten, konijnen, duiven en andere vogels kunnen evenzeer besmet raken. De Q-koorts wordt veroorzaakt door de bacterie Coxiella burnetii, die dieren vooral rond en na de geboorte in grote hoeveelheid uitscheiden. Infectie gebeurt dan ook vooral door de nageboorte, het vruchtwater of via de (ongepasteuriseerde) melk. De bacterie kan lang overleven in de buitenlucht en soms over grote afstanden verspreid worden. Mensen, maar ook dieren, raken ermee besmet, zodra zij besmette, fijne stofdeeltjes inademen. Bij dieren verloopt de aandoening meestal symptoomloos, maar kan bij schapen en geiten miskramen en vroeggeboortes veroorzaken. Mensen worden helemaal niet ziek; de meesten merken er niets van. Of zij ontwikkelen vage klachten die lijken op milde griep. Soms echter is het ernstiger en kunnen er zich acute ziekteverschijnselen voordoen als heftige hoofdpijn en hoge koorts. Daarbij kunnen koude rillingen, spierpijn, misselijkheid en braken, een longontsteking en pijn op de borst voorkomen. Verreweg de meesten mensen krijgen in zulke gevallen antibiotica voorgeschreven. Het RIVM waarschuwt dat de Q-koorts ook chronische gevolgen kan hebben, zoals een ontsteking van de hartkleppen. Dit komt soms voor bij patiënten met een verminderde weerstand, zoals bejaarden, of mensen met hartklepafwijkingen. Buitink vertelt dat Schouwen-Duiveland geen professionele geitenhouders meer kent. ,,Er was één geitenmelker op het eiland, maar die is ermee gestopt. Hij heeft nu een opfokbedrijf, waar hij geiten rijp fokt voor anderen.” Daarnaast bevinden zich op Schouwen-Duiveland nog meerdere hobbygeitenhouders. Koeien kent het eiland in grote aantallen. Volgens Buitink zijn het er enkele duizenden. Tijdens hun bezoeken aan geiten- en veehouders letten de dierenartsen van de Dierenartspraktijk Schouwen-Duiveland op mogelijke ziekteverschijnselen, bij zowel de dieren als de mensen. ,,Eén veehouder was ernstig ziek, maar had iets anders, zo bleek later. Hij had geen Q-koorts onder de leden. Tot dusverre is er geen bevestigd geval. Als wij iets vermoeden, bespreken we het met de veehouder. Heeft hij zelf klachten, dan adviseren wij hem contact op te nemen met zijn huisarts.” Buitink neemt aan dat huisartsen zelf ook de opmars van Q-koorts in de gaten houden en de regionale GGD zonodig op de hoogte brengen. ,,Het komt erop neer dat wij er opletten. Actief doen we nog niets. We wachten op eventuele instructies van de overheid om monsters te nemen.”

Schouwen-Duiveland is tot nog toe gevrijwaard gebleven van de raadselachtige Q-koorts, die snel oprukt in Nederland.