Rentmeester

Een jong stel neemt hun zoontje mee naar de bespreking van hun testament. Bij het uitlaten via mijn wachtkamer kan zijn aanwezigheid me niet ontgaan, want hij is even druk als een beetje astrant. Hij kijkt naar buiten naar de Oude Haven. Het getij is eb. Daarop wijzend roept hij: ‘Hé, de haven is leeg. Waar is het water?’ Quasi-verrast kijk ik nu ook naar buiten en zeg tegen hem: ‘Nou je het zegt, het water is weg, dus is de stop eruit getrokken.’ Het jochie kijkt me aan en vaart uit: ‘Nou zeg, doe gewoon!‘ Van getijdehavens had hij nog nooit gehoord.

Na de stormvloed van januari 1808 kreeg de binnenstad vloedplanken, tot 70 cm hoog, om zijstraten van de Nieuwe en Oude Haven en buitendeuren van woningen tegen binnenstromend zout water te beschermen. De planken pasten in sleuven op de straathoeken. Klei, afkomstig van de schorren bij het Stelletje, dichtte de kieren af. Voor iedere zijstraat waren er voormannen, die paraat stonden om in actie te komen bij dreigend gevaar. De conditie van de planken en de klei in de emmers werden ieder jaar geschouwd. Ook in onze kelder stond altijd een emmertje met klei.
Sinds de keersluis in het havenkanaal is dat overstromingsgevaar voorbij. Wel zijn bijna alle planken en bijbehorende sleuven verdwenen uit het stadsbeeld en dat vind ik jammer.
Het Bureau B + B wilde de binnenstad opleuken. Het had evenveel visie op ons cultureel erfgoed als het jongetje. Niettemin lichtte het brein van dat Bureau op met deze trouvaille: Spaanse trappen aan van Kraanplein naar het water in de Oude Haven! Bizar. De muur aan de kop van de Oude Haven is namelijk cultureel erfgoed. Het is in feite een borstwering uit ons maritiem verleden.

Nu herinrichting van de omgeving van de Oude Haven als restje van de broodnodige opleuking kennelijk aan de orde komt, wenkt een nieuw perspectief. Als dat dan moet, is dit zeker een mooie gelegenheid om die sleuven en vloedplanken opnieuw aan te brengen, met informatiebordjes voor de toeristen. Getijdehavens in een middeleeuws stadje zijn een heuse bezienswaardigheid.
De bestaande bomenrij is bovendien helemaal actueel, want winterlindes bieden verkoeling. Niet alleen ecologen weten dat compensatie van eerst verwijderde oude bomen door jonge bomen gedurende de eerste decennia van hun bestaan onzin is. Laten staan dus. Zoals het jongetje zegt: ‘Doe gewoon!’
Maar er wenkt nóg een perspectief. Ik doel op het terugbrengen van de kraan, die de naam gaf aan het Kraanplein. Die kraan stond ooit ten dienste van de beurtschippers in de Oude Haven voor laden en lossen. Het bouwen van een replica van die kraan zou een mooie projectuitdaging zijn als werkstuk voor bij voorbeeld het vmbo of het praktijkonderwijs. Herplaatsing van die replica zou herinneren aan het maritieme verleden van de Oude Haven als getijde-werkhaven.

We zijn allemaal rentmeester. Ons cultureel erfgoed kan niet zonder goede rentmeester. ‘Zegt het voort’, hoor ik nog de stadsomroeper op zijn fietsje rijdend door de stad toeroepen.

Wim Klaassen