Een nieuw gemeentehuis in Haamstede, 1923

Het staat nog steeds aan de Ring in Haamstede: het in 1923, honderd jaar geleden, in gebruik genomen gemeentehuis. Nu is hier galerie het Oude Raadhuis. De belangrijkste verandering die de gevel heeft ondergaan, is de wijziging van de onderpui en de vergrote dakkapel.

Het brengt ons terug in de tijd toen Schouwen-Duiveland nog achttien gemeenten telde. Het was ook de periode dat steeds meer stappen werden gezet in de professionalisering van het lokale bestuur. Bij dat proces hoorde ook het moderniseren van de zetel van de gemeente. Lange tijd was het, net zoals vaak elders, behelpen met een vertrek in de plaatselijke herberg. Haamstede was in zoverre een uitzondering dat de gemeente het pand, op de hoek van de Ring en de Noordstraat, in eigendom had verworven. Met uitzondering van het vergadervertrek werd het verhuurd. Vanaf 1870 was dat aan Jan Bom. Hij werd in 1904 eigenaar en was de grondlegger van het huidige hotel Bom. De gemeente had inmiddels de voormalige dokterswoning aangekocht als nieuw onderkomen. Het was geen gelukkige oplossing. Het pand was in slechte staat en maar matig geschikt. Daarom werden plannen voor nieuwbouw gemaakt.

De gemeente maakte in 1920 haast. Er werd gewerkt aan een gemeentelijke herindeling en met een goed en nieuw gemeentehuis maakte Haamstede kans de zetel van de nieuwe gemeente te worden. Maar dat was al te doorzichtig, zeker voor het provinciaal bestuur dat niet wilde meewerken. Toen twee jaar later de Commissaris der Koningin op bezoek kwam, samen met A. van der Weijde, het lid van Gedeputeerde Staten uit Schouwen, veranderde dat. Het was de heren duidelijk dat het zo niet langer kon.

Nieuwe plannen werden gemaakt door architect J. Hoogenboom uit Renesse en nog in hetzelfde jaar 1922 werd de bouw gegund, samen met de aangrenzende veldwachterswoning. Chr. Slager uit Haamstede werd de aannemer. Op 6 oktober 1922 werd de eerste steen gelegd door Bertha van Zuijen, dochter van de burgemeester, die veel energie in de nieuwbouw stak. Op maandag 9 juli 1923 werd het nieuwe gemeentehuis geopend door diezelfde Commissaris der Koningin, jhr.mr. Quarles van Ufford.

Die dag wapperden van talrijke huizen de nationale driekleur. De commissaris was opnieuw vergezeld van Van der Weijde. De raadzaal zat vol. Burgemeester J.A. van Zuijen hield een lange toespraak, was in de geschiedenis gedoken en noemde de schenkers van allerlei accessoires, van het vloerkleed tot en met het portret van de koningin. Ook Quarles van Ufford liet blijken in de historie van Haamstede thuis te zijn en herinnerde aan de lokale held, Witte van Haamstede. Van der Weyde bleef niet achter en citeerde Joost van den Vondel. Zo volgden nog enkele sprekers. Creatief van inhoud was de speech van architect Hoogenboom. Volgens hem symboliseerde de rode leeuw in het wapen van Haamstede vooruitgang en het goud voorspoed.

Aardig was dat er ook een foto werd gemaakt van de aannemer en onderaannemers. We zien daarop timmerman W. Gilijamse, wethouder A. Gilijamse, metselaar W.J. van der Maas, timmerman A. Prince, metselaars M.J. van der Werf en Chr. Slager, schilder H. van Dalsen, architect J. Hoogenboom, P. Saman en K. Gilijamse, beiden smid, en schilder A.M. Coomans. De totale kosten bedroegen fl. 16.957,30, met 425 gulden voor bijwerk. Na de gemeentelijke herindeling in 1961 werd dit de zetel van de nieuwe gemeente Westerschouwen. Belendende panden werden erbij getrokken, maar bevredigend was deze huisvesting niet. In 1972 verhuisde de gemeente naar het voormalige hotel-restaurant ‘Witte van Haemstede’ aan de Kloosterweg. Op de plaats ervan staat nu een appartementencomplex.

Huib Uil