Zaken van belang

Bepaalt de peiler wat de kiezer kiest? Tijdens de verkiezingsstrijd ging het tussen politici meer over vooruitblikken (naar hun bestaanszekerheid) dan over terugblikken (naar wat was aangericht). Wel zeggen dat dingen verkeerd zijn gegaan. Minder analyse waarom dingen verkeerd zijn uitgepakt. Nog minder concrete voorstellen om problemen op te lossen.

Nu eerst verkennen welke weg je moet begaan. Het is de situatie van Alice in haar prachtige land. In vertwijfeling stond ze bij een T-kruising. Moest ze nou naar links of naar rechts? Peilingsbureaus bestonden in haar Wonderland niet. ‘Waar moet je heen?’, vroeg de grijnzende kat op een boomtak. ‘Dat weet ik niet’, zei Alice. ‘Dan maakt het niet uit of je naar links of naar rechts gaat’, zei de kat. Sprookje?

Alles moet nu anders, wordt gezegd, maar als je blijft doen wat je altijd al deed, blijft alles zoals het was. Niets wordt sterker gevreesd dan verandering. Helaas tonen veranderende tijden verandering. Vrees daarvoor is ook een grond voor veel onvrede.

De wegverkenning naar de toekomst op die T-kruising had een valse start. De NRC meldde de aangifte dit voorjaar door de Universiteit van Utrecht en het UMC Utrecht tegen senator Gom van Strien, in een vorig leven bestuurder bij die instellingen.
Onderbelicht bleef dat beide aangevende instellingen op grond van bewijsmateriaal, dat sinds december 2021 was onderzocht door Onderzoeksbureau Deloitte Forensic & Dispute Services, niet alleen een strafklacht hadden ingediend tegen de senator. Ze hadden bovendien tegen hem een civiele zaak aangespannen tot terugvordering van meer dan twee miljoen euro wegens oplichting en/of omkoping in zijn eerdere bestuursfunctie. Dat is zelfs in deze tijd van gratis bier beslist geen klein bier.

De fractievoorzitters reageerden weliswaar geschrokken, maar volstonden nog met een principe van de rechtsstaat als statement: geen schuld zonder ‘veroordeling’.

Dat principiële statement hield nog geen dag stand. Terecht, want hier is kennelijk sprake van werkelijk grensoverschrijdend, ja zelfs grenzen overschrijdend gedrag. Het gaat immers om integer gedrag. Pijler van de politiek, niet te verwarren met peiler, is vertrouwen. Het gaat om integriteit. Een kwestie van alles of niets. Ien Dales, drie decennia geleden minister van Binnenlandse Zaken, zei al dat een beetje integer niet bestaat.

Haar opvolger Ronald Plasterk zei een jaar of vijftien later dat die uitspraak toen nuttig, maar toch te zwart-wit was. ‘Het zou je de verkeerde richting op kunnen sturen doordat je voor jezelf vaststelt dat je integer bent en dat het daarmee dus klaar is. (…) Integriteit is iets dat kan worden bevorderd.’
Ronald mag dat nu zelf bevorderen, als padverkenner op de T-kruising.

De fractievoorzitters schermen terecht met het belang van de rechtsstaat, maar het verschil tussen een strafzaak en civiele zaak was hun ontgaan. Mogelijk komt er dus alsnog een nieuwe zaak tegen de senator, maar dan een strafzaak.
Wordt vervolgd.

Wim Klaassen